กิจกรรมส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์(กิจกรรมสร้างสรรค์ทางศิลปะ) ระดับปฐมวัย
แนวความคิดประสบการณ์ด้านการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ
1. ชื่อเรื่อง
กิจกรรมส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์(กิจกรรมสร้างสรรค์ทางศิลปะ) ระดับปฐมวัย
- ความสำคัญ
กิจกรรมสร้างสรรค์ทางศิลปะ เป็นกิจกรรมที่เหมาะสมกับความสนใจ ความสามารถและสอดคล้องกับหลักพัฒนาการของเด็กเป็นอย่างยิ่ง กิจกรรมสร้างสรรค์ไม่เพียงแต่ส่งเสริมการประสานความสัมพันธ์ระหว่างกล้ามเนื้อมือกับตา และการผ่อนคลายความเครียดทางอารมณ์ที่อาจเกิดขึ้นเท่านั้น แต่ยังเป็นการส่งเสริมความคิดอิสระ ความคิดจินตนาการ ฝึกการรู้จักทำงานด้วยตนเอง และฝึกการแสดงออกอย่างสร้างสรรค์ทั้งความคิดและการกระทำ ซึ่งถ่ายทอดออกมาเป็นผลงานทางศิลปะ และนำไปสู่การเรียน เขียน อ่าน อย่างสร้างสรรค์ต่อไป
- แนวทางในการพัฒนา
กำหนดแนวทางในการพัฒนา โดยการจัดกิจกรรมสร้างสรรค์ทางศิลปะ การวาดภาพในลักษณะต่าง ๆ เพื่อส่งเสริมความคิดอิสระ ความคิดริเริ่ม กล้าคิด กล้าแสดงออก ส่งเสริมความคิดริเริ่ม โดยเฉพาะความคิดอเนกนัย ส่งเสริมให้เด็กเกิดความคิดจินตนาการ ให้รู้จักการทำงานด้วยตนเองให้เด็กรู้จักการสร้างผลงาน
2. บทนำ
ชื่อ-สกุล
นางธันยาภรณ์ เพชรโยธา ตำแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครูชำนาญการ
ประวัติการศึกษา
ปริญญาตรี การศึกษาปฐมวัย จาก วิทยาลัยครูยะลา
ความสำเร็จในอดีต
- ครูดีเด่น กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น
- ปัญหาการเรียนการสอนที่พบ
ปัญหาการเรียนการสอนที่พบ เกิดจากการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน กิจกรรมสร้างสรรค์ทางศิลปะ พบปัญหาที่เป็นอุปสรรคในการจัดกิจกรรมที่สำคัญได้แก่ การทำกิจกรรมสร้างสรรค์ที่ศิลปะของเด็ก ผลงานที่ออกมาเป็นผลงานที่เอาอย่างกันหรือทำตามกัน และขาดความมั่นใจในตนเอง ไม่กล้าเสี่ยงไม่กล้าตัดสินใจลงมือกระทำใดใดมักคิดว่าตนเองทำไม่เป็น ทำไม่ได้
- ความต้องการที่จะแก้ไขปรับปรุง
จากปัญหาการเรียนการสอนที่พบ จึงต้องการก้ไขปรับปรุง เพื่อส่งเสริมให้เด้กมีความคิดอิสระ มั่นใจในตนเอง กล้าคิดกล้าแสดงออก มีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ ส่งเสริมให้เด็กเกิดความคิดจินตนาการให้รู้จักการทำงานด้วยตนเอง และรู้จักการสร้างผลงานขึ้น
3. เนื้อเรื่อง
จัดกิจกรรมส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ โดยจัดกิจกรรมสร้างสรรค์ทางศิลปะการวาดภาพ หมายถึง การวาดภาพในลักษณะต่าง ๆ ดังนี้
1. การวาดภาพตามใจชอบ เป็นการให้โอกาสเด็กได้มีอิสระ ในการเลือกวาดสิ่งที่เด็กพอใจและความสามารถวาดได้ หรือวาดภาพที่ประทับใจ
2. การวาดภาพจากประสบการณ์ เป็นกิจกรรมที่ให้เด็กวาดภาพจากประสบการณ์ที่เด็กได้รับ หรือประสบการณ์จากการไปเที่ยวสถานที่ต่าง ๆ เช่น ทะเล สวนสาธารณะ ตลาด เป็นตน
3. การวาดภาพจากการฟังนิทาน เป็นกิจกรรมที่ให้เด็กวาดภาพจากการฟังนิทานที่ครูเล่าให้ฟัง ซึ่งเด็กจะแสดงออกทั้งความรู้สึกนึกคิด ทางด้านสติปัญญา และความรู้สึกทางด้านจิตมใต ถ่ายทอดออกมาเป็นผลงาน
4. การวาดภาพจากเสียงเพลง ได้แก่ การให้เด็กฟังเพลงแล้ววาดภาพตามความนึกคิดของตนเป็นภาพที่เด็กประทับใจจากการฟังเพลง
5. การวาดภาพจากการแสดงบทบาทสมมติ เป็นการวาดภาพจากการที่เด็กได้แสดงบทบาทสมมติ แล้วถ่ายทอดออกมาเป็นภาพ
6. การวาดภาพจากสิ่งเร้าที่กำหนด โดยการต่อเติมภาพจากสิ่งเร้าที่สมบูรณ์ และสิ่งเร้าที่ไม่สมบูรณ์ การต่อเติมภาพในลักษณะเช่นนี้ เป็นการส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ได้ดี เด็กเกิดจินตนาการยั่วยุและท้าทายให้อยากลองทำให้เสร็จ
- แนวความคิด / ทฤษฎีที่ใช้
แนวคิดและงานวิจัยของนักการศึกษา ทางความคิดสร้างสรรค์วิจัยแล้ว เช่น ศาสตราจารย์ ดร.อี พอล ทอเรนจ์ (T0rrance) แห่งมหาวิทยาลัยจอเจียร์ และกิลฟอร์ด(Guilford) นักจิตวิทยาชาวอเมริกัน ซึ่งกล่าวโดยสรุปพบว่า เด็กทุกคนมีความคิดสร้างสรรค์โดยเฉพาะเด็กปฐมวัย ความคิดสร้างสรรค์ของเด็กกำลังต้องการการพัฒนาอย่างยิ่ง เด็กวัยนี้เป็นวัยช่างซักช่างถาม อยากรู้อยากเป็นชอบตั้งคำถาม ฉะนั้นหากวัยนี้ได้รับการส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ที่ถูกต้องเหมาะสม ก็ช่วยให้เด็กได้รู้จักพัฒนาความคิดสร้างสรรค์ได้สูงขึ้น จะเป็นพื้นฐานสำคัญในการพัฒนาความคิดสร้างสรรค์ในวัยต่อมา ในทางตรงกันข้าม หากเด็กไม่ได้รับการส่งเสริมแต่กลับถูกลิดรอนทางความคิดสร้างสรรค์ นอกจากความคิดสร้างสรรค์จะไม่พัฒนา ความคิดสร้างสรรค์อาจสูญหายไป ดังนั้นช่วงปฐมวัยจึงเป็นวัยหลักของปูพื้นฐานเพื่อการพัฒนาความคิดสร้างสรรค์
- การวางแผนการทำงาน
1. ให้เด็กแต่ละคนเลือกวาดคน เลือกวาดภาพในลักษณะต่าง ๆ ตามคำแนะนำที่ได้เสนอไว้ในแต่ละกิจกรรม
2. เมื่อเด็กวาดภาพนั้นเสร็จแล้ว กระตุ้นให้เด็กตั้งชื่อภาพให้แปลก และน่าสนใจ
3. ชักชวนให้เด็กสนทนา หรืออธิบายจากผลงานที่เด็กสร้างขึ้น
4. เสนอผลงานเด็กด้วยการนำไปติดไว้ที่บอร์ด
- กระบวนการดำเนินงาน
ได้นำขั้นตอนการเรียนรู้แบบสร้างสรรค์ ของกรมวิชาการมาประยุกต์ใช้ ดังนี้
1. ขั้นปฐมนิเทศ
2. ขั้นประตุ้นให้เกิดความคิด
3. ขั้นสร้างความรู้ใหม่
4. ขั้นตรวจสอบความรู้ใหม่
5. ขั้นทบทวนใช้ความรู้ใหม่
4. บทสรุป
4.1 ผลที่เกิดขึ้น
- ความสำเร็จของตนเอง
เกิดความภาคภูมิใจที่ประสบความสำเร็จในการจัดิจกรรมการเรียนการสอนในระดับหนึ่ง สามารถสร้างกิจกรรมให้เกิด ได้สร้างพื้นฐานที่ดีในการพัฒนาความคิดสร้างสรรค์ ตามความสามารถและศักยภาพของเด็กแต่ละบุคคล
- ความสำเร็จของนักเรียน
หลังจากเด็กได้เรียนนู้จากการจัดกิจกรรมการวาดภาพในลักษณะต่างๆ เด็กสามารถสร้างผลงานที่เป็นอิสระทางความคิด ด้วยความพอใจของตน เกิดความคิดที่แปลกใหม่ ผลงานไม่ซ้ำกัน เป็นการเริ่มต้นให้เด็กกล้าคิด มีความั่นใจในตนเอง กล้าคิด กล้าแสดงออก รู้จักการทำงานด้วยตนเองมากขึ้น
4.2 สรุปบทเรียนที่ได้
- ความรู้ใหม่ที่เกิดขึ้น
จากการจัดกิจกรรม ความรู้ใหม่ที่เกิดขึ้น ในด้านตัวเด็ก เด็กสามารถสร้างผลงานด้วยตนเองได้ตามศักยภาพของตนเองในด้านตัวครู ครูควรเน้นความสำคัญของการจัดกิจกรรมที่ยั่วยุและกระตุ้นความคิดสร้างสรรค์ คำนึงถึงบรรยากาศที่ส่งเสริมให้กล้าคิด กล้าแสดงออก ครูต้องค้นหาความสามารถทางด้านความคิดสร้างสรรค์ ภายในตัวเด็กจากพฤติกรรมต่าง ๆ ที่เด็กพูด กระทำ และแสดงออก ด้วยการสังเกตอย่างใกล้ชิดเวลาเด็กทำกิจกรรม ต้องสร้างความมั่นใจให้เกิดขึ้นกับเด็ก ไม่เปรียบเทียบผลงานเด็กกับเพื่อน และสร้างความมั่นใจให้เด็กเข้าใจว่าผลงานของเด็กแต่ละคนนั้นมีคุณค่า
- ได้แรงบันดาลใจเพื่อการดำเนินงาน
แรงบันดาลใจในการทำงานเกิดจากความต้องการให้เด็กสร้างผลงานของตนเองไม่ลอกเลียนแบบหรือเอาอย่างผู้อื่น เพื่อให้เด็กได้พัฒนาตนเองตามความสามารถและศักยภาพของตน
4.3 ประโยชน์ที่ได้รับ
- ซึ่งเกิดขึ้นกับตนเองสามารถพัฒนาการเรียนการสอน โดยการสร้างกิจกรรมที่มีความหลากหลาย แปลกใหม่จากเดิม
- แนวการพัฒนาผู้เรียน
สามารถนำแนวทางการจัดกิจกรรมการวาดภาพไปใช้ในการพัฒนาความคิดสร้างสรรค์
ของเด็กในลักษณะการจัดกิจกรรมสำหรับเด็กได้อีกหลากหลายกิจกรรม เช่น การปั้น การฉีก-ปะ ภาพและอื่น ๆ ได้อีก เป็นต้น
- การเผยแพร่กับบุคคลอื่นต่อไป
ได้แนะนำให้ครูอนุบาลในโรงเรียนนำกิจกรรมการวาดภาพในลักษณะต่าง ๆ ที่สร้างขึ้นไป
จัดกิจกรรมกับเด็ก สร้างความพึงพอใจให้กับเพื่อนครู และเกิดมีความสุขและสนุกกับการเรียนรู้
